آیین های باران خواهی و ویژگی نمایشی آنها(قسمت اول)

برخی از آیین هایی که به برکت بخشی و افزایش باروری
می پرداختند ، شالوده نمایش ایرانی را پی ریختند.ایران سرزمینی خشک است و بسیاری از این آیین ها حوزه وسیعی از جغرافیای این کشور را در بر می گیرد

آیین های باران خواهی

مراسم طلب و تمنای باران به دو صورت انفرادی و گروهی انجام می گیرد.

نمونه های انفرادی :

نهادن قیچی در زیر ناودان ( در روست اهای حومه ، کزار ، سربند ، علی آباد ، مهاجران ، فراهان ، بزچلو و ...)

وارونه گذاردن بیل در آبراه خانه ها ( در روستای مشک آباد ، خمین ، محلات و ساوه ، سربند ، فراهان )

نوشتن نام هفت یا چهل کچل و گره زدن و آویختن آن از ناودان (در روستاهای سربند، ده کوهر ، ده داوود ، هند رود ، حشیان ، حومه کزاز ، شازند ، خمین ، محلات و در میان بختیاری ها )

نمونه های گروهی :

نماز استسقاء یا نماز باران ، چمچه گلین ، عروسی قنات ، قالی شویان. 

چمچمه گلین

 این مراسم از فراگیرترین و رایج ترین مراسم آیین نمایشی باران خواهی در نقاط مختلف ایران و حتی دیگر کشور از جمله ترکیه بلغارستان ، یوگسلاوی ، سوریه ، ترکمنستان ، تاجیکستان و پاکستان است.

 چمچه گلین با هدف طلب باران در خشک سالی ها در نواحی مختلف اجرا می شده و هنوز هم گاهی اجرا می شود.

این مراسم با کار بچه هایی شروع می شود که یکی از آنها چمچه یا قاشق بزرگ چوبی را در دست دارد .بچه ها لباس عروسکی را  که از قبل آماده کرده اند .به تن چمچه گلین می پوشانند و آن را چمچه گلین (عروس باران)

می نامند. یکی از بچه ها چمچه گلین را به دست می گیرد و همراه بچه های دیگر در حالی که ترانه عروسی چمچه و تمنای باران می خواند، برای گرفتن هدیه به در خانه ها می روند ، بر در هر خانه رئیس یا بزرگ خانه سطل یا ظرفی آب بر روی عروس چمچه می ریزد و مقداری حبوبات ، مواد خوراکی یا پول به بچه ها می دهد.در پایان بچه ها با موادی که گرد آوری کرده اند آش می پزند و آن را میان خود و نیازمندان تقسیم می کنند.

این مراسم از جمله آیین های است که برای طلب باران در اکثر روستاهای مرکزی و بویژه سربند ، شازند و خصوصا روستاهای ترک زبان  اجرا شده است و هنوز در برخی روستاها اجرا می شود. نظیر این مراسم در سایر نقاط ایران ، در حوزه فرهنگی گیلان ، با عنوان کتراگئشه ، در بوشهر به عنوان گلین و عروس زشت برگزار می شود به این طریق که عروسی را که مظهر زیبایی و نشانه باروری است ، به صورت زشتی جلوه گر می سازند و با تکدی از اجتماع و طبیعت برای چنین مظهری طلب نعمت می کنند.آنچه در تمامی این مراسم ها مشابه است، کار گروهی و طلب نعمت است به نشانه برکتی که قرار است از طبیعت نازل شود و معمولا در همه آن ها ترانه ای دسته جمعی برای طلب باران خوانده می شود.

از جمله دیگر این مراسم ، اجرای نمایش باران خواهی گلی در دشتی و دشتستان نیریز ، ممسنی ، قریه چاه انجیر سروستان و سیف آباد لرستان همچنین در بوشهر و در ایل باصری است.

•